Cá nướng Thái Xuyên – món ăn miển biển Thái Bình nức tiếng gần xa

Nhắc đến Thái Bình người ta nghĩ ngay đến cánh đồng lúa chín bạt ngàn, vựa lúa của miền bắc gắn liền hình ảnh quê hương “Chị Hai năm tấn”. Thái Bình còn nổi tiếng với nhiều đặc sản nức tiếng gần xa như bánh cáy, ổi bo, canh cá Quỳnh Côi, đặc biệt là món cá nướng Thái Xuyên.

Ðến với huyện ven biển Thái Thụy, ngoài các món hải sản ở thị trấn Diêm Ðiền, tắm biển và nghỉ dưỡng ở khu du lịch sinh thái cồn Ðen…, du khách không nên bỏ lỡ cơ hội được thưởng thức món cá nướng truyền thống nức tiếng gần xa của người dân vùng quê Thái Xuyên.

Từ thành phố Thái Bình đi khoảng 30km, dọc theo đường tỉnh lộ 458 là đến xã Thái Xuyên, thuộc huyện Thái Thụy, cách bãi biển Cồn Đen 9km. Xã có Chợ Lục là nơi giao lưu buôn bán hàng hoá lớn của cả vùng khu Nam của huyện Thái Thuỵ, là đầu mối buôn bán các loại hải sản tươi sống đặc trưng của vùng như cá Vược, cá Nhệch, cua biển, cá Mụi… Nơi đây có nhiều món ăn đặc sắc như nộm sứa, chả cá, gỏi nhệch và đặc biệt là cá nướng. Từ một món ăn truyền thống dân dã của làng quê, món cá nướng xã Thái Xuyên, huyện Thái Thụy, Thái Bình dần dần vươn ra khỏi lũy tre làng, lên hàng đặc sản trở thành món ngon nổi tiếng, hấp dẫn đông đảo thực khách khắp mọi miền và dùng để làm quà biếu mỗi dịp Tết đến xuân về.

Theo người dân nơi đây kể lại, vùng đất này từ xa xưa có đặc điểm của một vùng đất chiêm trũng, do đặc thù về địa lí nên nơi đây có hệ thống ao hồ dày đặc, thuận lợi để nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là cá. Vào mỗi dịp cuối năm, là thời điểm người dân thu hoạch cá để làm nguồn lương thực. Trước đây cuộc sống của người dân còn khó khăn nên vào vụ thu hoạch cá, trùng với thời điểm Tết về; người dân Thái Xuyên đã tự chế biến cá và nướng để ăn trong dịp Tết.

Nguyên liệu chính để làm nên món cá nướng Thái Xuyên trứ danh là loại cá trắm, trắm cỏ và trắm đen (hay còn gọi là cá trắm ốc), trọng lượng nhỏ nhất phải từ 3kg/con trở lên. Cá bắt từ ao nhà tự nuôi được làm sạch, cắt khúc dài khoảng 10 – 15cm. Sau đó lóc thịt, bỏ xương sống cho miếng cá mỏng, dễ chín. Hầu hết các loại gia vị đều là các loại thảo dược, cây cỏ trồng tại nhà, đặc biệt là cách người dân tính kết hợp các loại gia vị với nhau.

Rửa sạch và xắt cá xong bắt đầu ướp gia vị. Riềng và nghệ giã nhỏ vắt lấy nước cho vào cá, ớt thái nhỏ. Cho hỗn hợp nước mắm,nước riềng, nước nghệ, hạt thì là, hạt tiêu, ớt, vào bóp với cá, bóp đều để cá ngấm khoảng 1 tiếng. Sau khi cá ngấm gia vị bắt đầu cho cá vào gắp. Gắp là 1 dụng cụ tự chế để nướng cá. Dùng 2 thanh tre dài (khoảng 1 mét) nửa mét buộc chặt 1 đầu đầu kia sau khi cho vào mới buộc.

Từng kẹp cá được nướng trên lò than hoa từ 7 – 9 tiếng, hạ thấp nhiệt độ của lò nướng theo thời gian, thường xuyên lật cá để cá chín đều. Giai đoạn nướng cá này chính là điểm khác biệt và kỳ công của món cá nướng Thái Xuyên so với các nơi khác bởi người nướng cá phải thật kiên nhẫn xoay từng kẹp cá, chỉnh nhiệt độ chính xác.

Theo người dân Thái Xuyên, bí quyết để tạo nên món cá nướng Thái Xuyên thơm, ngọt, bùi tuyệt vời ấy nằm ở chỗ những con cá sạch to, chắc thịt được nuôi thả từ chính vùng đất này, cùng với đó là hồn cốt của người dân Thái Xuyên trong cách chế biến món cá một cách tỷ mỷ, công phu.

Những năm gần đây, đời sống vật chất tinh thần ngày một khấm khá hơn, nhiều người muốn tìm về với giá trị truyền thống nên từ một món ăn của những người dân lam lũ quanh năm “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời”, cá nướng Thái Xuyên đã trở nên hàng đặc sản. Có lẽ vì thế mà mâm cơm tất niên ngày cuối năm dù có bận đến mấy thì gia đình nào cũng phải có một đĩa cá nướng đặt cạnh chiếc bánh chưng dâng tổ tiên. Cũng từ đấy cá nướng được người dân nơi đây xem như món quà biếu lúc Tết đến xuân về.